Alkoholik, którego nikt nie podejrzewa – jak rozpoznać i pomóc osobie z funkcjonującym alkoholizmem

Funkcjonujący alkoholizm to zjawisko, które w ostatnich latach zyskało na znaczeniu, choć jego obecność towarzyszy nam od dekad. Mimo że kojarzymy uzależnienie od alkoholu z degradacją życia osobistego, zawodowego i społecznego, to coraz częściej mówi się o osobach, które – mimo problemu – świetnie radzą sobie w codzienności. Pracują, wychowują dzieci, odnoszą sukcesy. Są nienaganne w zachowaniu, towarzyskie, elokwentne. I jednocześnie – uzależnione.

Czym jest funkcjonujący alkoholizm i dlaczego bywa niezauważony

Funkcjonujący alkoholizm (ang. functioning alcoholism) to forma uzależnienia, w której osoba nadużywająca alkoholu zachowuje pozory normalności. Utrzymuje zatrudnienie, często na odpowiedzialnym stanowisku. Uczestniczy w życiu społecznym, nierzadko uchodzi za osobę sympatyczną, elokwentną, godną zaufania. Na pierwszy rzut oka nic nie zdradza jej problemu.

Zjawisko to bywa szczególnie trudne do uchwycenia, ponieważ w kulturze społecznej pokutuje stereotyp alkoholika jako osoby zaniedbanej, przegranej, wykluczonej społecznie. Tymczasem osoba z funkcjonującym alkoholizmem może być liderem zespołu, cenionym prawnikiem, oddanym rodzicem. Często sama nie postrzega siebie jako kogoś z problemem, bagatelizując swoje nawyki: „przecież panuję nad tym”, „nie piję w pracy”, „inni piją więcej”.

Brak typowych sygnałów destrukcji powoduje, że problem może się rozwijać latami bez ingerencji z zewnątrz. Osoba taka nie doświadcza klasycznych „dołów alkoholowych”, nie traci pracy, nie traci bliskich. A mimo to, jej życie – choć uporządkowane na zewnątrz – jest przepełnione uzależnieniem, które stopniowo degraduje ciało i psychikę.

Objawy i sygnały ostrzegawcze u osób dobrze funkcjonujących

Choć funkcjonujący alkoholizm bywa trudny do rozpoznania, istnieją konkretne objawy i sygnały ostrzegawcze, które mogą świadczyć o problemie:

• Regularne spożywanie alkoholu, nawet w małych dawkach, ale codziennie – wieczorne drinki „na rozluźnienie” stają się nieodłączną rutyną.

• Ukrywanie picia – osoba może mieć „swoje” miejsca i okazje, w których pije w samotności, nie przyznając się otoczeniu.

• Tłumaczenie picia stresem, zmęczeniem, koniecznością relaksu – to mechanizm racjonalizacji, często wykorzystywany do samooszukiwania.

• Zmiany nastroju, rozdrażnienie, luki pamięciowe – mimo pozornego opanowania, pojawiają się momenty niestabilności psychicznej lub fizycznej.

• Dbałość o wizerunek i perfekcyjne wykonywanie obowiązków – kompensacja wewnętrznego chaosu zewnętrznym ładem.

Warto również zauważyć, że osoby z tym typem uzależnienia często przyjmują postawę defensywną, gdy temat alkoholu pojawia się w rozmowie. Reagują agresywnie lub żartobliwie, unikając głębszej refleksji. Otoczenie, nie chcąc „robić problemu”, zwykle milczy – co tylko umacnia mechanizmy wyparcia.

Jak rozmawiać z osobą dotkniętą problemem, której otoczenie nie podejrzewa

Nawiązanie rozmowy z osobą cierpiącą na funkcjonujący alkoholizm wymaga ogromnej delikatności, empatii i przygotowania. W przeciwieństwie do osób, których uzależnienie jest widoczne i negatywnie wpływa na wszystkie aspekty życia, funkcjonujący alkoholicy są często przekonani, że „wszystko jest w porządku”. Ich obrona polega na logicznych argumentach: mają pracę, rodzinę, płacą rachunki. Nie zdają sobie sprawy (lub nie chcą się przyznać), że alkohol kontroluje ich życie.

Pierwszym krokiem jest uświadomienie sobie, że konfrontacja nie może być impulsywna ani emocjonalna. Tego typu rozmowy nie powinny być prowadzone pod wpływem złości czy frustracji. Warto zaplanować je w spokojnym momencie, kiedy rozmówca jest trzeźwy i otwarty na dialog.

Rozmowa powinna opierać się na faktach i osobistych odczuciach, a nie oskarżeniach. Zamiast mówić: „Jesteś alkoholikiem”, lepiej użyć stwierdzenia: „Zauważyłem, że codziennie sięgasz po alkohol i martwię się o twoje zdrowie”. W ten sposób odbiorca nie czuje się atakowany, lecz objęty troską. Należy unikać moralizowania, szantażu emocjonalnego czy ironii.

Kluczowe znaczenie ma również konsekwencja – jeśli osoba odmówi pomocy lub zbagatelizuje problem, nie należy od razu rezygnować z dalszych prób. Czasem potrzeba kilku, kilkunastu rozmów, zanim ktoś przyjmie do wiadomości, że uzależnienie może dotyczyć również jego, mimo że pozornie ma wszystko pod kontrolą.

Skuteczne formy leczenia i wsparcia dla funkcjonujących alkoholików

Leczenie alkoholizmu funkcjonującego jest równie złożone jak jego rozpoznanie. Osoby dotknięte tym problemem często nie chcą korzystać z klasycznych form terapii, takich jak grupy AA, kojarzone z „upadkiem”. Uważają, że ich problem „nie jest jeszcze aż tak poważny”. Dlatego kluczowa jest indywidualizacja podejścia.

Najskuteczniejsze formy wsparcia i terapii obejmują:

• Psychoterapia indywidualna – pozwala zrozumieć mechanizmy uzależnienia, nauczyć się nowych sposobów radzenia sobie z napięciem i emocjami.

• Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) – koncentruje się na zmianie myślenia i zachowań, które utrwalają nałóg.

• Wsparcie farmakologiczne – w niektórych przypadkach lekarz może zalecić środki wspomagające abstynencję lub łagodzące objawy odstawienia.

• Programy terapii ambulatoryjnej – dla osób, które nie mogą lub nie chcą rezygnować z pracy, a potrzebują intensywnego wsparcia.

• Włączenie rodziny – bliscy, odpowiednio przygotowani i wspierani przez specjalistów, mogą odegrać istotną rolę w procesie leczenia.

Warto podkreślić, że skuteczność leczenia uzależniona jest od momentu, w którym osoba zaczyna dostrzegać problem i decyduje się na zmianę. W przypadku funkcjonujących alkoholików ten moment często przychodzi później niż u innych – właśnie dlatego, że przez długi czas udaje im się utrzymywać pozory normalnego życia. Jednak im wcześniej rozpoczęta terapia, tym większa szansa na trwałe wyjście z nałogu i powrót do równowagi emocjonalnej oraz fizycznej.

Więcej na ten temat: leczenie uzależnień Pomorskie.

[ Treść sponsorowana ]
Uwaga: Informacje na stronie mają charakter wyłącznie informacyjny i nie zastąpią porady lekarza.